چه چیزی ربات نیست ؟

این روزها درباره برگزاری کلاس های رباتیک و تشویق خانواده ها برای فرستادن فرزندان خود به این کلاس های آموزشی زیاد می شنویم . دغدغه والدینی که خود متولد دهه های ۵۰ و ۶۰ هستند در مورد آموزش و مدیریت اوقات فراغت و نگرانی آن ها درباره وضعیت شغلی و مهارتی آینده فرزندانشان باعث شده بیش از پیش به ثبت نام آن ها در این کلاس ها روی بیاورند .

آموزشگاه ها و مدرسین رباتیک زیادی به مجموعه ما می آیند و تقاضا می کنند که محتواهای ادامه دار تر و فنی تری به آن ها ارائه دهیم تا بتوانند فضای آموزشی کلاس های خود را پوشش دهند . شرکت های زیادی هم در زمینه تولید پکیج های آموزشی رباتیک فعالیت دارند . اما هنوز خیلی از دانش آموزان و خانواده ها دقیقاً نمی دانند که به چه چیزی ربات می گویند یا چیزهایی که می سازند آیا واقعاً یک ربات به حساب می آیند یا خیر ؟

تعاریف زیادی از ربات و اینکه دقیقاً به چه دستگاهی کلمه ROBOT اطلاق می شود وجود دارد. ولی ما در این مقاله سعی داریم به شما بگوییم چه چیزی یک ربات نیست ؟ شاید به این صورت بهتر بتوانید تشخیص دهید خروجی یک پروژه ربات هست یا نه ؟

• ربات وسیله ای نیست که صرفاً خودکار کار کند ؛

بطور مثال اگر در آشپزخانه خود یک دستگاه غذاساز دارید مثال دم دستی و خوبی است . شما در مخزن دستگاه غذا ساز مقداری خوراکی می ریزید ، درب آن را می بندید دکمه اش را روشن می کنید و سپس به حال خود رهایش می کنید . غذاساز شما همه خوراکی ها را خرد می کند بدون اینکه نیاز به دخالت شما باشد . اما آیا این یک ربات است ؟

پاسخ این است : خیر ! شاید در انجام عمل خرد کردن غذاساز از شما کمکی نخواهد ولی در اصل شما اپراتور دستگاه هستید . غذاساز شما نمی تواند تشخیص دهد کی از حرکت باز ایستد ؟ یا نمی تواند تعیین کند مواد به اندازه کافی خرد شده اند یا نه ؟ اتوماتیک بودن به تنهایی ملاک نیست . در واقع ما از ربات انتظار داریم قدری قدرت تشخیص و تصمیم گیری داشته باشد .

• ربات وسیله ای نیست که صرفاً کدنویسی و برنامه ریزی شده باشد ؛

خیلی از دستگاه های اطراف ما برنامه ریزی شده اند اما یک ربات نیستند . مثلاً گوشی همراه هوشمند شما برنامه ریزی شده است که اگر بخش آلارم ساعت آن را روشن کنید سر ساعتی مشخص زنگ دلخواه شما را بنوازد . ولی این هم یک ربات نیست! .

• ربات وسیله ای نیست که صرفاً تعدادی اجزاء مکانیکی داشته باشد ؛

خیلی از مکانیزم های ساختنی هستند که بسیار جالب ، پیچیده و کار راه انداز هستند ، ضمناً اتوماتیک اند ولی باز هم یک ربات به حساب نمی آیند . مثلاً یک دستگاه چرخ خیاطی مکانیزم بسیار پیچیده ای دارد ولی باز هم یک ربات به حساب نمی آید .

مطابق فرهنگ واژه آکسفورد ربات به چیزی گفته می شود که :

• یک کامپیوتر برنامه پذیر داشته باشد که همان مغز ربات است ؛
• فعالیت های نسبتاً پیچیده ای را به طور خودکار یا اتوماتیک انجام دهد ؛
• توسط یک مدار کنترل هدایت شود که خارج از آن قرار دارد یا درون آن تعبیه شده است ؛

یک ربات مطابق این تعریف می تواند بدنه مکانیکی نداشته باشد ولی هم خودکار باشد هم برنامه پذیر باشد و هم قابل کنترل . هم چنین یک سری کار پیچیده نیز انجام دهد .

برای مثال ربات های نرم افزاری که هوشمندانه و خودکار عمل می کنند مثل ربات هایی که برای شبکه ها اجتماعی کار می کنند یا حتی الگوریتم های بهینه سازی جستجو در گوگل هم از نوع هوشمند ترین ربات های نرم افزاری هستند .

این ربات ها هیچ بدنه فیزیکی ندارند و در قالب کدهای نرم افزاری ویژگی های اصلی یک ربات را دارند . مثلاً کدهای بهینه سازی search در google داخل همه صفحات وب Crawl می کند و تمام کلمات ، لینک ها ، دسته بندی ها ، کدهای داخلی HTML و … را چک کرده و اصطلاحاً آن ها را Index می کند. و هنگامی که شما صفحه ای مرتبط با یک موضوع سرچ می بینید.

همین ربات ها هستند که تبلیغات مرتبط ، عکس ها و فیلم های مرتبط را برای شما جلوتر از سایر مطالب نشان می دهند . این ربات ها واقعاً هوشمند هستند .

نتیجه:

پس با این تعاریف شما الان می توانید به درستی تشخیص دهید که آیا خروجی پروژه کلاسی شما ربات است یا نه ؟ اگر یک ماشین ساده الکتریکی ساخته اید که با یک یا چند کلید آن را کنترل می کنید پس شما در واقع یک ماشین الکتریکی ساده با قابلیت کنترل ساخته اید .

حتی اگر از یک ریموت کنترل استفاده می کنید اسم دستگاه شما یک ماشین الکتریکی متحرک با کنترل از راه دور است . تا زمانی که شما دست به برنامه نویسی بزنید و یک قطعه کامپیوتر مرکزی را به عنوان مغز ربات به آن اضافه کنید .

بسیاری از ربات ها هستند که چندین گام جلوتر قرار دارند و علاوه بر اینکه خودکار عمل می کنند قدرت یادگیری هم دارند . ربات های یادگیرنده به کمک سنسورها که شبیه به حواس پنجگانه انسان عمل می کنند با محیط پیرامون خود ارتباط برقرار می کنند . ربات های تعاملی از این دسته ربات ها هستند .

اما بین خودمان باشد شاید خیلی از شما به دستگاه غذاساز یا یک اجاق گاز که دستور پخت قرمه سبزی را درونش دارد یا در ریموت دار پارکینگ خانه خود هم بگویید ربات ! شاید به دلیل استفاده فراگیر از ابزارها و لوازم الکترونیکی در سال های آینده تعاریف ربات در بین عموم مردم فرق کند. و آن ها دیگر قدرت تمایز بین این دستگاه ها را نداشته باشند و به همه این ابزارهای هوشمند بگویند ربات در صورتی که مطابق تعاریف علمی یا فنی در واقعیت ربات نباشند .

باید دید در آینده چه خواهد شد …